Tongerseweg: Algemene Begraafplaats

De Algemene Begraafplaats Maastricht opende in 1812. Het terrein ligt een stuk buiten het oude centrum. Dat was destijds een bewuste keuze. Een begraafplaats buiten de bebouwde kern was hygiënischer en beter voor de volksgezondheid. Deze Algemene Begraafplaats is een van de oudste van Nederland.

  • Vroeger werden overledenen meestal in kerken begraven. Dat veranderde tijdens de Franse tijd (1794-1814). Een keizerlijk bevel bepaalde dat iedereen een individueel graf kreeg op een kerkhof.

    Op dat moment was er één grote begraafplaats in Maastricht: de Blekerij. Dit armenkerkhof lag in het centrum tussen de Bogaardenstraat en de Capucijnenstraat. Het was echter niet toereikend voor het aantal inwoners in die tijd. Daarom kwam er in 1812 een nieuwe begraafplaats, buiten de bebouwde kern. Dat was het beste met het oog op hygiëne en het bestrijden van ziekten.

    Het terrein aan de Tongserseweg was geschikt. Het lag immers gunstig aan de nieuwe weg richting Tongeren en was goed bereikbaar. Het terrein was groot en niet te drassig. Vanaf 1812 werden op deze nieuwe Algemene Begraafplaats mensen begraven in een individueel graf. Dat gebeurt vandaag de dag nog steeds. Tot nu toe zijn hier 40.000 overledenen begraven in een graf of op de urnenvelden. Ook veel bekende Maastrichtenaren vonden hier hun laatste rustplaats. Dat maakt deze begraafplaats een belangrijke historische plek.

  • De Algemene Begraafplaats was en is een plek voor iedereen. Wel was er vanaf het begin een indeling op basis van geloofsovertuiging, leeftijd, rijkdom en aanzien. Zo waren de katholieke, protestantse en joodse grafvelden van elkaar gescheiden. Ook was er een aparte plek voor ongedoopte kinderen.

    Vroeger kon zelfs de politieke voorkeur bepalend zijn voor de plek van iemands graf. Socialisten bijvoorbeeld werden tot 1830 onder ongewijde grond begraven. Daar lagen ook criminelen, zwervers en zelfmoordenaars.

    Naderhand konden ook mensen zonder religie op dit terrein worden begraven. Ook kregen islamieten een eigen plek op de begraafplaats.

  • De Algemene Begraafplaats heeft veel groen. Er staan oude bomen, waaronder reuzensequoia's. Het terrein is ingericht in een dambordpatroon met rotondes, waaronder een rotonde van de dekens en een burgemeestersrotonde.

    Aan de kant van de Tongerseweg loopt een muur met twee poorten en een poortgebouw in neoclassicistische stijl. Architect Jean François Soiron ontwierp deze ommuring, net als de woning van de grafdelver. Het poortgebouw is de hoofdingang van het oude gedeelte. Links daarvan bevindt zich de keerlus. Dat was een ruimte waar de karren vroeger de lijken brachten.

    Architect Johannes Kayser ontwierp eind negentiende eeuw een kapel met grafkelder. Die werd gebouwd in neogotische stijl. Joseph Cuypers ontwierp het beeld van het Heilig Hart. Diverse erevelden en oorlogsmonumenten gedenken de oorlogen en oorlogsslachtoffers uit de twintigste eeuw.

    De begraafplaats is meerdere keren uitgebreid. In 1961 is er een ingang aan de Javastraat toegevoegd.

    Beeld van het Heilig Hart
    Beeld Heilig Hart

Weetje

Op de website van de Algemene Begraafplaats Maastricht staat een plattegrond van de begraafplaats.
Specifieke graven zijn te vinden via www.archieven.nl.

 

  • Belangrijke en bekende Maastrichtse personen vonden hier hun laatste rustplaats. Bijzondere grafmonumenten herinneren aan vele bestuurders, politici, industriëlen, kunstenaars en wetenschappers. Zo is er een grafkapel van Louis Regout en familie (de oprichters en bestuurders van Mosa, grafnummer L141 en L142). Ook zijn hier begraven: schrijver Alfons Olterdissen (grafnummer V058), kunstenaar-ontwerper Edmond Bellefroid (grafnummer S049), oud-burgemeester Fons Baeten (grafnummer F003C op de Burgemeestersrotonde) en ambtenaar en tevens grondlegger van de Nederlandse monumentenzorg Victor de Stuers (gedenkschrift op obelisk, grafnummer E026).

    Eén van de meest bijzondere graven is dat van Barbara Bosch van Drakestein, geboren Volkhemer (grafnummer D034). Zij was pas 22 toen zij in 1842 kwam te overlijden. Het graf bestaat uit een smeedijzeren hek dat rust op gietijzeren schedels en beenderen. In het hekwerk is veel rouwsymboliek verwerkt.