Wie bij Centre Céramique de Avenue Céramique oversteekt, ziet lichtgrijze balken over het wegdek lopen. Deze straatschilderingen geven aan waar in het verleden het Parmabastion lag. Dit bastion uit 1598 maakte deel uit van de Wyckse vestingwerken. Resten ervan werden vorige eeuw tijdens opgravingen ontdekt.
-
Maastricht behoorde tot Spanje, totdat de stad zich in 1578 aansloot bij de Staten-Generaal der Nederlanden. De Spaanse koning Filips II wilde een groot deel van de protestantse Nederlanden, waaronder de stad Maastricht, echter terug. En dat lukte: de Spaanse veldheer Alexander Farnese (later: de hertog van Parma) wist de stad terug te veroveren. Dat gebeurde tijdens de Tachtigjarige Oorlog in 1579, na een bloederige belegering die vier maanden duurde.
Alexander Farnese, hertog van Parma -
Dit Beleg van Maastricht speelde zich grotendeels ondergronds af in speciaal gegraven tunnels. De Maastrichtenaren deden er alles aan om Parma's leger tegen te houden: ze goten kokend water in de tunnels en probeerde de vijand uit te roken. Het mocht niet baten. Op 28 juni 1579 werd de stad door de Spanjaarden ingenomen. In de vroege geschiedschrijving werd deze strijd vaak overdreven. Dat gebeurde vooral door de protestante Nederlanders die de katholieke Spanjaarden in een slecht daglicht wilden stellen. Spanje was op zijn beurt trots op deze herovering: het beleg van Maastricht diende als afschrikwekkend voorbeeld voor andere protestantse steden om zich niet meer tegen Spanje te keren.
-
De bezetter was van plan om Maastricht voor Spanje te behouden. Meteen na herovering gingen de Spanjaarden daarom aan de slag met het versterken van de vesting. Op de zuidoosthoek lag in die tijd het bolwerk Aen de Locht. De Spanjaarden bouwen dit in 1598 om tot een 66 meter breed bolwerk met teruggetrokken flanken en een vooruitstekende punt: het Parmabastion. De basis van het bastion bestond uit grote blokken Naamse steen. De rest was opgetrokken uit mergelblokken, die aan de buitenzijde waren bekleed met baksteen.
Links het Parmabastion op de maquette in Centre Céramique -
De vesting werd in 1867 ontmanteld. De walmuren en het Parmabastion werden afgebroken tot een meter onder het maaiveld. Op dit terrein werden vervolgens fabrieken van de Société Céramique gebouwd. Van het bastion was toen niets meer over: het bestaan ervan kon je slechts nog afleiden uit historische gegevens en oude kaarten.
Tekening van het bastion vlak voor de sloop -
In de twintigste eeuw werden de fabrieken van de Société Céramique gesloopt. Het Parmabastion werd toen tijdens opgravingen tijdelijk blootgelegd. Daarbij is geprobeerd om het vestingwerk te behouden. Het bastion lag echter pal onder de geplande Avenue Céramique.
Voor de aanleg van nutsvoorzieningen, tijdens de bouw van de Avenue Céramique, is een gedeelte van het ondergrondse bastion gesloopt. Wel is de punt ervan bewaard gebleven. Deze is nu nog te vinden in het souterrain van het pand op de hoek van het Sphinxlunet. Verder zijn er geen restanten meer over.
Wel is te zien waar het Parmabastion precies heeft gelegen. Kunstenaar Jef Roeselers heeft in 2003 de contouren ervan op ware schaal weergegeven. Dat deed hij met steen en verf in de bestrating van de Avenue Céramique. Vanaf de hogere verdiepingen in het Centre Céramique is dat goed te zien.
Hier staat ook een maquette die laat zien hoe Maastricht er in die tijd uit zag, met de volledige vestingwerken en het Parmabastion. Wie nog meer wilt weten over het bastion, kan terecht bij de informatiepanelen op de balustrade richting Plein 1992
Weetje
Er is geprobeerd om restanten van het Parmabastion te behouden. Deze liggen echter pal onder de Avenue Céramique. Bijzonder is dat deze hoofdas van de wijk precies de lijn van de voormalige vestinggordel volgt.
Auteur: Centre Céramique