Aldenhofpark: het beeld van d’Artagnan

In het Aldenhofpark, voor de oude stadsomwalling, staat een bronzen beeld van d’Artagnan. Hij is hier tijdens het beleg van Maastricht in 1673 gesneuveld. Deze beroemde musketier draagt zijn bekende groten vilten hoed, een tuniek en een cape met het musketierskruis. Hij staat strijdvaardig rechtop en trekt zijn sabel.

De graaf van d’Artagnan, die eigenlijk Charles de Batz de Castelmore heette, vocht in het leger van de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV. Die belegerde in 1673 met 40.000 man cavalerie en infanterie de stad Maastricht. Het lukte de Fransen, onder leiding van militair strateeg Vauban, om de stad binnen twee weken in te nemen. Er vielen duizenden doden. D’Artagnan werd op 25 juni vlak voor de Tongersepoort geraakt door een musketkogel. Dat overleefde hij niet. Op de avond van zijn dood schreef de Zonnekoning een brief aan zijn echtgenote Maria-Theresia: “Mevrouw, ik heb d’Artagnan verloren, in wie ik het grootste vertrouwen had en die alles goed deed."

Niemand weet waar het stoffelijk overschot van d'Artagnan is gebleven. Hij heeft waarschijnlijk wel een individuele begrafenis gekregen, zijn overschot is niet in een massagraf beland.

D’Artagnan was dus eigenlijk een vijand van de stad. Toch is hij dat niet altijd geweest. Voordat hij in 1673 met het leger van Lodewijk XIV de stad innam, was hij al eens hier. In 1666 vocht hij in en om Maastricht als bondgenoot, zij aan zij met de Hollanders tegen de Britten. D’Artagnan werd toen zelfs als een eregast onthaald door een delegatie van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Maar het kan verkeren. De allianties op het Europese continent wisselden in die jaren vaker dan de seizoenen. Wie eerst vriend is, is later vijand. Wie eerst als eregast wordt onthaald, vindt in diezelfde stad later de dood.

Pas in de twintigste eeuw is Maastricht d’Artagnan gaan benoemen als een van zijn boegbeelden. In de loop der jaren had de stad meerdere standbeelden van deze musketier. Het eerste exemplaar was een klein, stenen beeldje. De Maastrichtenaar Mathias Camps maakte dat toen hij afstudeerde aan de Stadsacademie. Het beeld werd in 1973 in het Waldeckpark geplaatst, op de driehonderdste sterfdag van d’Artagnan. Enkele jaren later verhuisde het naar het Klevarieterrein en kwam er in het park een bronzen beeldje van kunstenares Gertrud Januszewski. In 2003 besloot Maastricht dat er een groter beeld van de Franse held moest komen. De Russisch-Nederlandse beeldhouwer Alexander Taratynov kreeg de opdracht een barok exemplaar te maken. Het beeldje van Januszewski kreeg een plekje in het Waldeckpark waar het in 2006 werd gestolen. Het beeld van Taratynov staat er vandaag de dag nog steeds.