Markt: Mooswief

Het beeld van de ronde, breed lachende boerin staat op een sokkel in een fontein. Charles Vos maakte het beeld, architect Jef Brouwers ontwierp de fontein. Rob Stultiens, een leerling van Vos, maakte de vijf waterspuwers. Die hebben de vorm van dieren die vroeger op de markt werden verkocht: een gevild konijn, een duifje, een platvis, een voorn en een eend.

Het beeld van deze groenteverkoopster is geïnspireerd op de klederdracht van de boerinnen rond 1900. Zij kwamen in die tijd vanuit de omliggende dorpen naar de markt in Maastricht om hun groente te verkopen. Zij droegen meestal een omslagdoek met franje, een gestreepte rok en een hoedje van stro. Vos gaf zijn Mooswief een grote rieten mand met groente onder haar arm. Om haar schouder hangt een riem met een geldbuidel, waarop zij beschermend haar hand legt.

Na de Tweede Wereldoorlog verdwenen de boerinnen, de mooswiever, uit het stadsbeeld. Steeds meer andere soorten marktlui en standwerkers de dienst uit op de Maastrichtse markt. Daarom wilde een groep inwoners het mooswief vereeuwigen. In 1952 richtten ze hiervoor een comité op en korte tijd later kreeg beeldhouwer Charles Vos de opdracht om dit beeld te maken. Hij werkte er bijna anderhalf jaar aan. Zelf maakte hij de onthulling in 1954 niet meer mee. Hij stierf een week eerder.

Het Mooswief is ook de patrones van het Maastrichtse carnaval. Elk jaar start dit feest met het hijsen van het Mooswief. Op het Vrijthof wordt dan een reusachtig exemplaar van riet, papier-maché en stof aan een hoge paal gehesen. Dit gebeurt traditiegetrouw op Carnavalszondag om 11 minuten over 12, onder luid tromgeroffel en gezang. Op Carnavalsdinsdag, om 11 minuten na middernacht, wordt ze onder nog luider tromgeroffel weer omlaaggehaald. Languit liggend in de achterbak van een vrachtwagen wordt ze afgevoerd, tot het volgende carnaval.

Sinds de onthulling van het standbeeld wordt het Mooswief veelvuldig aangehaald in Maastrichtse carnavalsliedjes. Dat begon al in 1955 met het liedje ‘Bij mien tant Katrien'
Harie Loontjens was de tekstschrijver.

Bij m’n tant Katrien
Steit e wasmesjien
En daor kook zie altid zoermoos in
Miene noonk Sjeraar, vint dat gaar neet raar,
umtot hier ziech daor zoe aon begaoje kin

Bij ’t mooswief köps ste spruutjsjes
Bij de slagter frikkedel
Bij de bekker krijgs ste tuurtjsjes
In ’t zwumbad hinnevel.

In 2004 schreef Patrick van de Weijer als ode aan de Maastrichtse groenteverkoopster 'Verleef op `t Mooswief'